Thuốc nhuận tràng là gì? Cơ chế hoạt động & tác dụng phụ Hoạt chất
Táo bón là một vấn đề tưởng chừng như đơn giản nhưng lại gây ra không ít phiền toái cho cuộc sống hàng ngày. Để giải quyết tình trạng này, nhiều người tìm đến thuốc nhuận tràng như một giải pháp nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên, loại thuốc này có cơ chế hoạt động và tác dụng phụ thế nào? Có nguy hiểm không? Cùng Pharmacity tìm hiểu ngay trong bài viết này nhé!
Thuốc nhuận tràng là gì? Cơ chế hoạt động của thuốc?
Thuốc nhuận tràng (hay còn gọi là thuốc nhuận tràng hoặc thuốc xổ) có nhiều loại, mỗi loại có cách hoạt động khác nhau và tác dụng lên từng người cũng không giống nhau. Trong đó, thuốc nhuận tràng dạng xổ lớn (hay chất xơ bổ sung) tác động nhẹ nhàng với cơ thể và được xem là an toàn khi dùng lâu dài.
Thay vì tự ý mua thuốc nhuận tràng, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và kê đơn loại thuốc phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe của mình. Dưới đây là một số loại thuốc thường được sử dụng và cách thức hoạt động:
| Loại Thuốc | Cách Thức Hoạt Động |
| Thuốc Osmotics dạng uống (ví dụ: Lactulose, polyethylene glycol) | Hút nước vào ruột, làm mềm phân và tăng khối lượng phân, kích thích nhu động ruột. |
| Thuốc dạng uống số lượng lớn (ví dụ: Methylcellulose, psyllium) | Hấp thụ nước tạo thành chất gel, tăng khối lượng phân và kích thích nhu động ruột. |
| Thuốc làm mềm phân dạng uống (ví dụ: Docusate) | Làm giảm sức căng bề mặt của phân, giúp nước xâm nhập vào phân dễ dàng hơn. |
| Thuốc kích thích dạng uống (ví dụ: Bisacodyl, senna) | Kích thích trực tiếp lên các dây thần kinh của ruột, tăng nhu động ruột. |
| Thuốc đạn trực tràng (ví dụ: Glycerin, bisacodyl) | Kích thích trực tiếp lên niêm mạc trực tràng, làm mềm phân và tăng nhu động ruột cục bộ. |
Thuốc nhuận tràng dạng uống, khi sử dụng kéo dài, có thể làm giảm khả năng hấp thu thuốc và chất dinh dưỡng của cơ thể. Ngoài ra, chúng còn gây mất cân bằng các chất điện giải như canxi, clorua, kali, magie và natri, có thể gây nên các vấn đề như: Rối loạn nhịp tim, suy nhược cơ thể, lú lẫn và co giật.
Thuốc nhuận tràng trị táo bón có những tác dụng phụ nào?
Táo bón là tình trạng khiến nhiều người cảm thấy khó chịu và tìm đến thuốc để giải quyết. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc nhuận tràng trị táo bón có thể tiềm ẩn những tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe như sau:
- Tương tác thuốc: Thuốc nhuận tràng có thể tương tác với nhiều loại thuốc khác, đặc biệt là kháng sinh, thuốc tim mạch và thuốc điều trị xương. Điều này có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc đang dùng hoặc gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng.
- Táo bón mạn tính: Dùng thuốc thường xuyên có thể khiến ruột lười hoạt động, dẫn đến tình trạng phụ thuộc thuốc và táo bón càng trở nên nghiêm trọng hơn.
- Mất cân bằng điện giải: Tình trạng đi ngoài quá nhiều do sử dụng thuốc nhuận tràng có thể gây mất nước và các chất điện giải quan trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
- Các biến chứng nguy hiểm: Trong một số trường hợp, táo bón có thể là triệu chứng của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm ruột thừa, tắc ruột. Việc tự ý sử dụng thuốc nhuận tràng có thể làm chậm quá trình chẩn đoán và điều trị.
- Không an toàn cho trẻ em và phụ nữ có thai: Phụ nữ mang thai và trẻ em cần hết sức thận trọng khi sử dụng thuốc nhuận tràng, một số loại thuốc có thể gây hại cho thai nhi hoặc trẻ nhỏ.
Cần thận trọng khi dùng thuốc nhuận tràng trị táo bón
Việc sử dụng thuốc nhuận tràng cần được cân nhắc, để tránh phụ thuộc vào thuốc và phục hồi chức năng tự nhiên của ruột già, người bệnh nên tham vấn ý kiến bác sĩ về cách cai thuốc an toàn. Lưu ý chỉ nên dùng thuốc nhuận tràng khi thật cần thiết và theo chỉ định của bác sĩ. Việc lạm dụng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn và làm giảm khả năng tự hoạt động của ruột.
Nếu bạn gặp phải các triệu chứng như: Máu trong phân, đau bụng dữ dội, mệt mỏi bất thường, chóng mặt, hoặc bất kỳ thay đổi nào về thói quen đi vệ sinh,… Hay tính trạng táo bón kéo dài hơn 7 ngày có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn, hãy đến gặp bác sĩ để được hỗ trợ điều trị.
Thử thay đổi lối sống trước khi sử dụng thuốc nhuận tràng
Táo bón là tình trạng đi đại tiện ít hơn bình thường, phân cứng và khó di chuyển ra ngoài, mỗi người sẽ có nhu cầu đi tiêu khác nhau. Thông thường, bạn nên đi đại tiện ít nhất 3 lần một tuần và nhiều nhất 3 lần một ngày. Trước khi sử dụng thuốc, hãy thử thay đổi một số thói quen sinh hoạt để cải thiện tình trạng bệnh:
- Chế độ ăn uống: Tăng cường các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, nhằm tăng khối lượng phân và kích thích nhu động ruột.
- Uống đủ nước: Nước giúp làm mềm phân và hỗ trợ quá trình tiêu hóa, nên uống đủ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày.
- Tập thể dục đều đặn: Các hoạt động thể chất giúp tăng cường nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón.
- Xây dựng thói quen đi vệ sinh đúng cách: Đi vệ sinh đúng giờ, không nhịn đại tiện và tạo tư thế thoải mái khi đi vệ sinh.
Tóm lại, thuốc nhuận tràng là một giải pháp tạm thời cho tình trạng táo bón, nhưng đừng lạm dụng thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Vì thế, việc thay đổi lối sống lành mạnh như tăng cường chất xơ, uống đủ nước, tập thể dục đều đặn và xây dựng thói quen đi vệ sinh khoa học chính là cách phòng ngừa và điều trị táo bón hiệu quả lâu dài mà bạn nên áp dụng.